Afgelopen protestweekend spoot de politie klimaatactivisten van de weg met waterkanonnen, geleende exemplaren, ‘wasserwerfers’ uit Duitsland. Volgens de gemeente werd gebruik gemaakt van een ‘benevelstraal’. Is dat een functie die ontbreekt op de Nederlandse waterkanonnen?
Benevelstraal lijkt een eufemisme en een neologisme. Het is alleen gissen waar ‘ie – Duitsland daargelaten – vandaan komt. Het is in ieder geval iets anders dan de nevelstraal, want die komt uit een hogedrukspuit om gevels te ontdoen van graffiti. En mos. Die richt je niet op mensen.
Misschien is benevel afgeleid van het zelfstandige naamwoord nevel, of van het werkwoord benevelen.
Benevelen is een wolk van waterdruppeltjes verspreiden, die verkoeling bieden in een blakende middagzon. Met het achtervoegsel -ing, wordt het een prettige roes, de beneveling, die je terugvindt in zinnen als: ‘de donszachte beneveling na twee of drie glaasjes (…)’ De beneveling is geen onprettige staat van zijn. En het kan heel goed een gevolg zijn van besproeid worden (met bier).
De samentrekking van nevel met -straal is verwarrend. Past nevel wel in een straal? Nevel zit in een wolk, een donszachte, het sputtert uit de dichtgeknepen snavel van een tuinslang. Draai je deze open, dan spuugt het een straal uit waarmee je planten aan gort schiet. Dat is geen nevel.
Een waterval is gehuld in nevel, maar het is geen nevel dat naar beneden klettert. Dat is een keiharde bak water. Nevel is de aura van een waterval, waar de regenboog verschijnt.
Benevelen is water sprenkelen, met mate. Als je de beelden ziet van de Duitse spuiters en de actievoerders is er iets van een wateraura te ontwaren. Maar als je kijkt naar de bewegingen van het protestbord, is de benevelstraal meer een wang schoonpoetsen met een schuurspons.
In mijn Van Dale (1999) vond ik nog wel een toepasselijke, figuurlijke betekenis van benevelen1(overg.; benevelde, h. beneveld) 1. met nevel of dampen bedekkken: een benevelde lucht (blz. 349 Dikke Van Dale, 1999)die van het verwarren: de waarheid benevelen, verbergen. Taal is wat dit betreft een verzopen kat- en muisspel. In België maken ze overigens gebruik van ‘sproeiwagens’, ook een vriendelijke term, en die lenen we ook regelmatig.
Wellicht kan de gemeente volgende keer Engelse waterkanonnen lenen, en spreken van Supersoakers, terwijl de demonstranten afdruipen na de inzet van waterhouwitsers.
